Κύπρος – Αμαθούντα
 |
| |
 |
|
|
|
Η πόλη της Αμαθούντας βρίσκεται στη νότια ακτή της Κύπρου, ανατολικά της Λεμεσού, σε μια περιοχή με έντονη, σήμερα, οικιστική και τουριστική ανάπτυξη. Η περιοχή αποτέλεσε την έδρα του ομώνυμου κυπριακού βασιλείου των ιστορικών χρόνων.
Στην περιοχή δεσπόζει οχυρωμένος λόφος, όπου εντοπίστηκαν το διοικητικό κέντρο, ιερά και οικιστικά κατάλοιπα. Η πόλη μετακινήθηκε στα νοτιοανατολικά του λόφου μετά την Ελληνιστική περίοδο. Στα νότια σχηματιζόταν μικρός κόλπος, επιχωμένος σήμερα, ο οποίος αποτέλεσε τον πρώτο λιμένα της πόλης. Στην προέκταση του κατασκευάστηκε, στο τέλος του 4ου αι. π.Χ. κλειστός λιμένας, ο οποίος βρίσκεται σήμερα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.
Ανθρώπινη παρουσία στη περιοχή μαρτυρείται αρχαιολογικά από τον 11ο αι. π.Χ. Στο βασίλειο της Αμαθούντας θεωρείται ότι κατέφυγαν οι γηγενείς πληθυσμοί των ετεοκυπρίων μετά τον εξελληνισμό του νησιού που ολοκληρώθηκε το 12ο αι. π.Χ. Η πόλη ήκμασε κυρίως τα ιστορικά χρόνια, ούσα επί του ναυτικού δρόμου που ένωνε το Αιγαίο με τη συροπαλαιστινιακή ακτή και την Αίγυπτο, μέσω Κύπρου. Η παρουσία σχετικών εισηγμένων προϊόντων τεκμηριώνει τις σχέσεις αυτές. Η πόλη καταστράφηκε τελικά και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 7ο αι. μ.Χ. εξαιτίας των αραβικών επιδρομών.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Κύπρος |
| Χρήση |
Πολεμικός |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
4ος π.Χ. - 3ος π.Χ. |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι Οι μώλοι του κλειστού λιμένα. |
Γενική περιγραφή |
Τα κατάλοιπα του κλειστού λιμένα της Αμαθούντας είναι σήμερα ορατά κάτω από τη στάθμη της θάλασσας. Πρόκειται για τρεις λιμενοβραχίονες, οι οποίοι σχηματίζουν κλειστή τετραπλευρη λεκάνη. Η είσοδος βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνία επί της ανατολικής πλευράς, με άνοιγμα 20μ. Ο νότιος λιμενοβραχίονας έχει μήκος 130μ., ενώ ο ανατολικός και δυτικός από 100μ. περίπου. Επί των λιμενοβραχιόνων έβαινε το τείχος της πόλης, καθιστώντας το λιμένα "κλειστόν".
Οι μώλοι αποτελούνταν κατά την οικοδόμησή τους από οκτώ στρώσεις λιθοπλίνθων, από τις οποίες σώζονται οι επτά. Οι λιθόπλινθοι αποτελούσαν τις παρειές των λιμενοβραχιόνων και το ενδιάμεσο διάστημα συμπληρωνόταν με λατύπες και λιθολόγημα από τη γύρω περιοχή. Στην εξωτερική τους πλευρά υπήρχαν λιθορριπές προστασίας. Προεξοχές (αγκώνες), οι οποίες βρίσκονται στις δύο στενές πλευρές των λιθοπλίνθων χρησιμοποιήθηκαν προφανώς για την ανάρτηση τους από γερανό για την τοποθέτησή τους.
O λιμένας αυτός ενσωμάτωσε στη βόρεια πλευρά του τον προγενέστερο κυκλικό όρμο - λιμενική λεκάνη(;), η οποία διαγνώστηκε με ηλεκτρομαγνητικές μεθόδους από την αρχαιολογική αποστολή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας, η οποία ερεύνησε το λιμάνι από το 1984 μέχρι το 1986. |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
4ος π.Χ. - 3ος π.Χ. Ο λιμένας κατασκευάζεται στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και εγκαταλείπεται στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. πιθανόν πριν ολοκληρωθεί. Η εσωτερική λεκάνη προϋπήρχε και εχρησιμοποιήτο προφανώς μέχρι την οικοδόμηση του κλειστού λιμένος, ο οποίος την ενσωμάτωσε. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Μέγεθος λιμενολεκάνης |
13000 m2 |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
Ν |
| Είσοδος λιμένα |
Στην νοτιοανατολικη γωνία, επί της ανατολικής πλευράς με άνοιγμα 20μ. περίπου. |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
1.0 m |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι |
| Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Αποβάθρες, Λιμενολεκάνες |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Οχύρωσεις |
| Υλικά κατασκευής |
Θραυστό υλικό, Κυβόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Κυβόλιθοι (μήκους 3μ. επί 0.70μ., βάρους μέχρι 3τ.) στις παρειές, με γέμισμα από αργούς λίθους και λατύπες από τη γύρω περιοχή. |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Καταβύθιση |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Προσάμμωση |
Λειτουργίες |
Στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάστηκε στην Αμαθούντα ο κλειστός λιμένας για να εξυπηρετήσει τις πολεμικές ανάγκες του Δημήτριου Πολιορκητή ή του Πτολεμαίου Σωτήρα. Ακολουθώντας την πορεία των ιστορικών γεγονότων της περιόδου, ο λιμένας εγκαταλείφθηκε, ίσως πριν καν ολοκληρωθεί, στις αρχές του 3ου αι. π.Χ, ίσως μετά την οριστική ανακατάληψη της Κύπρου από τον Πτολεμαίο το 294 π.Χ.
Την εμπορική δραστηριότητα και προφανώς τον πολεμικό στόλο της πόλης εξυπηρετούσε μέχρι τότε, ο όρμος που βρισκόταν στην προέκταση του ελληνιστικού κλειστού λιμένα. Τμήμα της λεκάνης του λιμένα αυτού αναγνωρίζεται σε κοίλωμα στα βόρεια της παλαιάς οδού Λεμεσού - Λευκωσίας και έχει ερευνηθεί με ηλεκτρομαγνητικές μεθόδους από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, η οποία ερεύνησε και τον κλειστό λιμένα. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Σκύλαξ 77.103Στράβων IΔ.6.3Σταδιασμός 297-317 |
| Σχετικές έρευνες |
Γεωλογικές, Αρχαιολογικές |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Aupert P., 1996, Guide d'Amathonte, De Boccard, Paris Aupert P., 1980, "Amathonte. Rapport Preliminaire (1975-1979)", Report of the Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, pp. 217-231 Empereur J.-Y., 1985, "Le Port d'Amathonte", Bulletin de Correspondance Hellenique 109, pp. 984-989 Empereur J.-Y., C.Verlinden, 1986, "Le Port d'Amathonte", Bulletin de Correspondance Hellenique 110, pp.899-907 Empereur J.-Y., C.Verlinden, 1986, "The Underwater Excavation at the Ancient Port of Amathus in Cyprus", The International Journal of Nautical Archaeology 15.4, pp. 1-13 Empereur J.-Y., C.Verlinden, 1986, "Le Port Antique d' Amathonte a Chypre", Archeologia 215, pp. 32-37 Empereur J.-Y., C.Verlinden, 1987, "The Underwater Excavation at the Ancient Port of Amathus in Cyprus", The International Journal of Nautical Archaeology 16.1, pp. 7-18 Empereur J.-Y., C.Verlinden, 1987, "Le Port d' Amathonte", Bullentin de Correspondance Hellenique 111, pp. 755-759 Empereur J.-Y., 1995, "Le Port Hellenistique d' Amathonte" in V. Karageorgis- D. Michaelides (eds), Proceedings of the International Symposium: Cyprus and the Sea, University of Cyprus-Cyprus Ports Authority, Nicosia, pp. 131-138 Μαραγκού Α. Γ., 1997, Τα Λιμάνια της Κύπρου, Πολιτιστικό Κέντρο Λαϊκής Τράπεζας, Λευκωσία, σσ. 224-228 Aupert P. (ed), Amathonte VI, "Le Port d' Amathonte", Ecole Francaise d' Athen Aupert P., 1979 "Rapport sur les Travaux de la Mission de l' Εcole Francaise a Amathonte en 1978. Les Activite sur le Terrain. Le Port d' Amathonte" Bullentin de Correspondance Hellenique 103, 725-728 Aupert P. (ed), 1999, Οδηγός Αμαθούντας, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, Λευκωσία Raban A., 1995, "The heritage of ancient harbour engineering in Cyprus and the Levant" in V. Karageorgis- D. Michaelides (eds), Proceedings of the International Symposium Cyprus and the Sea, University of Cyprus-Cyprus Ports Authority, Nicosia, 158-161 Νικολάου Κ., 1966, "Αρχαίοι λιμένες εν Κύπρω", Δελτίον Τμήματος Πολιτιστικής Αναπτύξεως Υπουργείου Παιδείας Κύπρου 6-7 (1966), Λευκωσία, 96-97Θεοδούλου Θ., 2002, "Το λιμάνι του βασιλείου της Αμαθούντος" [http://www2.rgzm.de/navis2/home/FramesGR.cfm]"Mission archeologique d'Amathonte Chypre - Amathonte : le port" [http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/actions-france_830/archeologie_1058/les-carnets-archeologie_5064/orient-ancien_5067/chypre-amathonte_5505/resultats-port_15671.html] |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
