Λιμενοσκόπιον - Αρχαίοι Ελληνικοί Λιμένες

_ΧΑΡΤΗΣ

Λήμνος - Αγ. Σωτήρας

Η Λήμνος, σε καίρια θέση στο ναυτικό δρόμο από το Αιγαίο προς τον Ελλήσποντο και σε άμεση γειτνίαση με τα παράλια της Τρωάδας ήκμασε από τα προϊστορικά χρόνια με πόλεις όπως η Πολιόχνη, το Κουκονήσι και η Μύρινα και διατήρησε έντονη την παρουσία της στο ιστορικό γίγνεσθαι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με οικισμούς και θέσεις στα παράλιά της που μαρτυρούν τη σημασία που είχε η θάλασσα για την ανάπτυξή της.
Ή άμεση σχέση της με την επεξεργασία των μετάλλων, που όμως δεν διαθέτει στο υπέδαφός της, μαρτυρημένη αρχαιολογικά αλλά και απηχούμενη στον μύθο (Κάβειροι, Ήφαιστος) δείχνουν την πρώιμη ενασχόληση των Λημνίων με την ναυσιπλοΐα για την προμήθειά των πρώτων υλών από τις απέναντι ακτές. Ενώ ο γιος της Λημνίας Υψιπύλης και του Ιάσονα που αποτέλεσε μυθικό βασιλιά του νησιού ονομάζεται Εύνηος (ευ+ναυς) και αναφέρεται ρητά στην Ιλιάδα (Η, 467-475) ότι προμηθευόταν μέταλλα από την απέναντι μικρασιατική ακτή.
Η υλοποίηση της ενασχόλησης αυτής σε αρχαία λιμενικά έργα, αν και γενικά ανεξερεύνητα, μαρτυρείται στην περίμετρο του νησιού στις θέσεις: Αγ. Σωτήρας, Νεφτίνα και Ηφαιστία στον όρμο του Πουρνιά (Αγαλοπούλου και Καλλιοντζή 1988), στη θέση Στβι στη βορειοδυτική πλευρά του όρμου Θάνους (Σίμωσι 1995) και πιθανότατα στη Μύρινα (Maragou 1995) που συνεχίζει να αποτελεί και στα μεσαιωνικά και τα οθωμανικά χρόνια το κύριο λιμάνι του νησιού (βλ. ξεχωριστά δελτία για τα αναφερόμενα έργα).

Εικόνες

Βασικά χαρακτηριστικά
Περιοχή		Αιγαίο Πέλαγος
Χρήση		Ακαθόριστη
Ύπαρξη σύγχρονου λιμένα		Ναι
Σωζόμενες κατασκευές		Ναι κατάλοιπα λιμενοβραχίονα
Γενική περιγραφή
Στη βόρεια απόληξη του όρμου του Πουρνιά, στο ακρωτήριο του Αγ. Σωτήρα σώζεται αρχαίο λιμενικό έργο αντίστοιχο με αυτό νοτιότερα (~3 χλμ.) στον όρμο της Νεφτίνας. Πρόκειται για κυρτό λιμενοβραχίονα, με κατεύθυνση βορειοανατολική - νοτιοανατολική, μήκους 400μ. και πλάτους στην επιφάνεια 10μ. περίπου. Το υλικό δόμησης του έργου είναι και σε αυτό το λιμάνι αργοί λίθοι εξορυγμένοι από την περιοχή του ακρωτηρίου στην οποία απολήγει ο λιμενοβραχίονας. Παρά το ότι τμήμα της λιμενολεκάνης έχει προσχωθεί αυτή διατηρείται σε αρκετά μεγάλη έκταση.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Εποχή κατασκευής (αιώνες)		Το έργο μοιάζει κατασκευαστικά με τα λιμενικά έργα της Νεφτίνας και της Ηφαιστίας νοτιότερα που αποδίδονται στην περίοδο της παρουσίας των Περσών στην Λήμνο (512-479 π.Χ. - βλ. Λ. Σουχλέρη στο Αρχοντίδου-Αργύρη και Κοκκονοφόρου 2004, 31).
Διαμόρφωση λιμένα		Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας
Είσοδος λιμένα		Ν/Δ
Προσχώσεις		Ναι
Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές		Μώλοι
Χερσαίες εγκαταστάσεις		Άγνωστον
Υλικά κατασκευής		Φυσικοί ογκόλιθοι
Νεοτεκτονική ιστορία		Άγνωστον
Νεοτεκτονική ιστορία		Προσάμμωση
Λειτουργίες
Μετά το ακρωτήριο του Αγ. Σωτήρα ανοίγεται το αφιλόξενο θρακικό πέλαγος που οδηγεί στην είσοδο του Ελλησπόντου. Ίσως, όπως μαρτυρεί και το σημερινό όνομα του ακρωτηρίου το λιμάνι να σχετίζεται με την παροχή καταφυγίου/σταθμού στα παραπλένοντα σκάφη, ενδεχομένως σε σχέση και αυτό με το ιερό των Μεγάλων Θεών Καβείρων, προστατών των ναυτικών.
Πηγές
Σχετικές έρευνες		Καμία
Ενδεικτική βιβλιογραφία		Αρχοντίδου-Αργύρη Α. και Μ. Κοκκινοφόρου (επιμ.), 2004, Η Μύρινα της πρώιμης εποχής του Χαλκού, Λήμνος Σίμωσι Α., 1995, "Νοτιοδυτική Λήμνος, όρμος Θάνος, θέση Στβι" ΑΔ, 850 Π. Αγαλοπούλου - Ν. Καλλιοντζής, "Τρία αρχαία λιμάνια της βόρειας Λήμνου", ΑΕ 1988, 169-174 Maragou C., 1995, "A rock engraving in Lemnos (Preliminary Study)", Tropis III - 3rd International Symposium on Ship Construction in Antiquity, Athens 1989, Athens, 309-319
Καθεστώς προστασίας		Κηρυγμένος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/61145/3599/9-12-1997 (ΦΕΚ 81/Β/5-2-1998).
Σύνταξη κειμένου		Θεοτόκης Θεοδούλου
Επιμέλεια κειμένου		Θεοτόκης Θεοδούλου

WOWCREATIVEPROJECTS